Celem polityki Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa żywności jest ochrona zdrowia i interesów konsumentów oraz jednoczesne zagwarantowanie niezakłóconego działania jednolitego rynku. Aby osiągnąć ten cel, UE zapewnia określenie i przestrzeganie norm kontroli w zakresie higieny żywności i produktów żywnościowych, zdrowia i dobrobytu zwierząt, zdrowia roślin oraz zapobiegania zagrożeniu zanieczyszczenia substancjami zewnętrznymi. UE ustanawia również zasady prawidłowego etykietowania artykułów spożywczych i produktów żywnościowych. Polityka ta poddana została reformie na początku pierwszej dekady XXI wieku w myśl zasady „od pola do stołu”, gwarantując tym samym bezpieczeństwo artykułów spożywczych i produktów żywnościowych sprzedawanych w UE na wszystkich etapach łańcucha produkcji i dystrybucji. Podejście to obejmuje zarówno produkty żywnościowe produkowane w Unii Europejskiej, jak i artykuły importowane z krajów trzecich.

 

Art. 169 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej TFUE) przewiduje, że Unia przyczynia się do osiągania wysokiego poziomu ochrony konsumenta. Swobodny przepływ bezpiecznej i dobrej dla zdrowia żywności to zasadniczy aspekt rynku wewnętrznego, w istotny sposób przyczyniający się do zdrowia i pomyślności obywateli oraz mający znaczny wpływ na ich interesy społeczne i ekonomiczne. Unia Europejska jest przekonana, że aby uzyskać wysoki poziom ochrony zdrowia konsumentów i zagwarantować im prawo do informacji, należy zapewnić odpowiednie informowanie konsumentów na temat spożywanej przez nich żywności. Na wybory dokonywane przez konsumentów mogą wpływać m.in. względy zdrowotne, ekonomiczne, środowiskowe, społeczne i etyczne.
Jeden z podstawowych aktów prawnych w zakresie bezpieczeństwa żywności , Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności przewiduje, że generalną zasadą prawa żywnościowego jest zapewnienie konsumentom podstawy do dokonywania świadomych wyborów dotyczących spożywanej przez nich żywności i uniemożliwienie jakichkolwiek praktyk, które mogłyby wprowadzić konsumenta w błąd. Zgodnie z zaprezentowanym w rozporządzeniu podejściem, bezpieczeństwo żywności należy zapewnić na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania, dystrybucji żywności i pasz (zgodnie z zasadą „od pola do stołu”).
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym , która obejmuje niektóre aspekty przekazywania informacji konsumentom tak, aby uniemożliwić działania wprowadzające w błąd i pomijanie informacji. Jak podkreślono, ogólne zasady dotyczące nieuczciwych praktyk handlowych należy uzupełnić o zasady szczegółowe dotyczące przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
Najistotniejszym jednakże aktem prawnym w zakresie znakowania produktów spożywczych wydaje się rozporządzenie (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (dalej rozporządzenie 1169/2011), które weszło w życie w grudniu 2014 r. Przed tą datą obowiązywały ogólne przepisy dotyczące etykietowania ujęte w dyrektywie 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych . Dyrektywa 2000/13/WE co do zasady zakazywała posługiwaniem się informacjami, które wprowadzałyby nabywcę w błąd lub przypisywałyby żywności np. właściwości lecznicze. Przepisy tej dyrektywy pochodziły jednakże z końca lat siedemdziesiątych i wymagały uaktualnienia. Celem nowych regulacji jest uproszczenie przepisów, aby ułatwić ich przestrzeganie i zapewnić większą jasność dla zainteresowanych stron, a także ich aktualizacja w sposób uwzględniający zmiany, do których doszło w dziedzinie informacji na temat żywności. Jak wskazano w preambule, rozporządzenie zarówno służy interesom rynku wewnętrznego, ponieważ upraszcza przepisy, gwarantuje pewność prawa i ogranicza obciążenia administracyjne, jak i przynosi korzyści obywatelom, ponieważ wprowadza wymóg jasnego, zrozumiałego i czytelnego etykietowania środków spożywczych. Jak pokreślono w preambule, podstawową kwestią uwzględnianą przy określaniu wymogów dotyczących obowiązkowych informacji na temat żywności powinno być umożliwienie konsumentom identyfikacji i właściwego wykorzystywania danego środka spożywczego oraz dokonywania wyborów zaspokajających ich indywidualne potrzeby dietetyczne. Przepisy prawa w zakresie informacji na temat żywności powinny zakazywać stosowania informacji, które wprowadzałyby konsumenta w błąd, w szczególności co do cech, działań lub właściwości danego środka spożywczego, lub przypisywałyby danym środkom spożywczym właściwości lecznicze. Aby zakazy te były skuteczne, powinny mieć zastosowanie również do reklamy i prezentacji środków spożywczych.

 

Jedną z podstawowych zasad w zakresie bezpieczeństwa żywności jest ta, która nakazuje, aby przekazywane informacje żywieniowe przemawiały do przeciętnego konsumenta i służyły celowi informacyjnemu, w którym je wprowadzono, z uwzględnieniem aktualnego stanu wiedzy na temat żywienia. Oznacza to, że każda informacja powinny być prosta i łatwa do zrozumienia dla każdego. Dodatkowo, zgodnie z wytycznymi zawartymi w przepisach rozporządzenia na zasadzie dobrowolności, najważniejsze elementy informacji żywieniowych można powtórzyć w głównym polu widzenia, by pomóc konsumentom łatwo dostrzec podstawowe informacje żywieniowe przy zakupie żywności. Swobodne dobieranie informacji, które można by powtarzać, mogłoby dezorientować konsumentów.